Elektrik Motorları Çeşitleri

Elektrik motorları alternatif akım motorları (AC motor) ve doğru akım motorları (DC motor) olarak ikiye ayrılır.

Alternatif akım motorları
stator sargıları ile aldığı elektrik enerjisini rotorunda dönme hareketi yaparak mekanik enerjiye çeviren elektrik makinesidir. Sanayide en çok kullanılan elektrik motoru AC motorlardır. Bu motorlara asenkron motorlar da denir.
Asenkron motorlar indüksiyon motorları olarak da adlandırılır. Asenkron motorlarda stator'a ac akım uygulanması ile döner bir manyetik alan oluşmakta, bu manyetik alan rotordaki iletken çubukları indükleyerek ikinci bir manyetik alanın oluşmasına sebep olmakta ve bu iki manyetik alanın etkisi ile rotor, döner manyetik alanla aynı yönde dönmektedir. Asenkron motorların çalışması esnasında rotorun devir sayısı her zaman döner alanın devir sayısından küçük olduğu için (kaymadan dolayı) senkron bir şekilde çalışmadığını ve bu yüzden asenkron motor denir.

Asenkron motor çeşitleri
1. Bir fazlı asenkron motor
2. İki fazlı asenkron motor
3. Üç fazlı asenkron motor

1.Bir fazlı asenkron motor
Bir fazlı asenkron motorların statorunda bir fazlı alternatif akım sargısı ve rotorunda ise sincap kafesi biçiminde bir sargı vardır. Ayrıca asenkron motora yol verme sırasında stator oluklarına yerleştirilmiş bir yol verme sargısı (yardımcı sargı) vardır. Bir fazlı asenkron motor yol aldıktan sonra bu sargı devreden çıkartılır.
1.Yardımcı sargılı asenkron motorlar
- Direnç yol vermeli nokta
- Kondansatör yol vermeli
1.Tek kondansatörlü
2. Çift kondansatörlü
3. Daimi kondansatörlü
- Üniversal (seri) motorlar
- Yardımcı kutuplu (gölge kutuplu) asenkron motorlar
- Repülsiyon motorlar
- Relüktans motorlar
- Senkron motorlar
2. İki fazlı asenkron motorlar
İki fazlı asenkron motorun statorunda sargı eksenleri arasında 90 derece elektriksel açı yapan iki adet bir fazlı sargı bulunur.
3.Üç fazlı asenkron motorlar
Üç fazlı asenkron motorun statorunda sargı eksenleri arasında 120 derece açı olan üç adet bir fazlı sargı vardır.
Asenkron motorlar rotorlarının yapısına göre sınıflandırılır;
- Rotoru kısa devre çubuklu asenkron motor
- Rotoru sargılı (bilezikli) asenkron motor

Senkron motor
Frekans ve kutup sayısıyla orantılı olarak sabir bir hızda çalışan alternatif akım elektrik makineleridir. Senkron motorda gerek ve yeter şart makinenin rotorunun senkron hızda dönmesidir. Senkron motorlarda senkronizasyon gerçekleştiği için, yani döner alan ile rotorun gızları eşit olduğu için çalışma prensibi bu temele dayanır. Senkron motorda da statora üç fazlı alternatif akım uygulanarak döner manyetik alan oluşturulur. Rotordaki kutuplara ise doğru akım uygulanır.Doğru akım yön değiştirmediğinden kutuplar çalışma süresince özelliklerini korurlar ve N kutbu daima N kutbu olarak, S kutbu daima S kutbu olarak kalır. Rotor ve statorda zıt kutuplar birbirlerini iter, aynı kutuplar karşılıklı geldiklerinde ise birbirlerini çekerler. Bu itme ve çekme olayı sonucu rotor başlangıçta duruyorsa, motor hep durur, rotor başlangıçta dönüyorsa rotor hep döner. Bundan dolayı rotora dışarıdan yardımcı bir kuvvetle hareket verilir. Bu hareket verildiği anda rotorun dc gerilim verilen kutupları ile statorun ac gerilim verilen kutuplarının oluşturduğu alanlar birbiri ile kilitlenir ve senkronize dönme işlemi başlar.

Senkron motorlar stator ve rotor devresinin düzgün olup olmayışına göre iki çeşittir;
- Silindirik rotorlu (yuvarlak kutuplu ve turbo makineler)
- Çıkık rotorlu (çıkık kutuplu makineler)
Bir/İki fazlı motorlar
- Alan sargılı
- Sabit mıknatıslı
- Doğru akımla çalışan motorlar
- Histeresis
- Değişebilir hızlı kutup anahtarlamalı
- Relüktans

DC motor
Doğru akım elektrik enerjisini, mekanik enerjiye çeviren elektrik makinesine dc motor denir. Buna bağlı olarak doğru akım makinesi, doğru akım generatörü ya da doğru akım motoru olarak da çalıştırılabilir. Bir iletkende doğru akım uygulandığı zaman iletken, sabit manyetik alan meydana getirir. Bu manyetik alan N ve S kutuplarını meydana getirir. Bu alan içerine giren cisimler sabit mıknatısın gösterdiği etkiyi gösterir ve iletken cisimleri kendine çeker.
DC motor çeşitleri;
- Fırçasız DC motorlar
- Şönt motor
- Seri motor
- Kompunt motor